Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca kurulan Borsa İstanbul, kurumsal sürdürülebilirlik alanında yüksek performansa sahip olan şirketlerin yer aldığı BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ni hayata geçirmiştir.
Bu endeks sayesinde, sürdürülebilirlik alanındaki kurumsal performans yerel ve uluslararası düzeyde karşılaştırılabilmektedir. Şeffaf bir süreç sonucunda şirketlerin öncü faaliyetlerle rekabet avantajı kazanmalarına olanak sağlanmaktadır. Aynı zamanda, yatırımcı etkileşiminin geliştirilmesi ve daha fazla yatırım çekebilme avantajı elde edilmektedir.
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi nedir, endekse seçim kriterleri nelerdir, endekse seçim sürecinde kurumsal sürdürülebilirlik değerlemesi hangi kriterlere göre yapılır ve bu endekste yer almanın şirketlere ne gibi faydaları vardır gibi kapsamlı soruların cevabını bu yazımızda bulabilirsiniz.
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Nedir?
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, Borsa İstanbul’da payları işlem gören kurumsal şirketlerin arasından sürdürülebilirlik performansı yüksek olanların sıralandığı bir endekstir. Bu sayede, sürdürülebilirlik alanında başarılı olan şirketlerin bir araya getirilmesi ve karşılaştırılması gerçekleştirilir.
İşlem kodu XUSRD olan BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, 4 Kasım 2014 tarihinde hesaplanmaya ve yayınlamaya başlamıştır. İlk etapta BIST 30 endeksindeki şirketlerin değerlemeye alınmasıyla başlayan endeks, 2022 yılından beri Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar’da işlem gören veya BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ndeki şirketlerin gönüllülük esasıyla değerlemeye alınmasıyla oluşturulur.
Endeksin, sürdürülebilirlik alanında farkındalık yaratma ve kurumsal boyutta sürdürülebilirlik uygulamalarını artırma gibi amaçları vardır. Şirketlerin gönüllü bir şekilde değerlendirilmesi ve bu endeks ile karşılaştırmalı olarak sıralanması, rekabet gücünü artırma kapsamında önemli bir yere sahiptir.
Yönetişim, çevresel ve sosyal alanlarda riskleri yöneterek geleceğe daha iyi hazırlanmak isteyen firmalar, sürdürülebilirlik alanında çalışmalar gerçekleştirmekte ve bu alandaki performanslarını yükseltmeye çalışmaktadır.
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ne Nasıl Girilir?
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer almak isteyen şirketlerin bazı koşulları sağlanması gerekmektedir. Endekste yer almak için sağlanması gereken 3 koşul aşağıda sıralanmıştır:
- Genel sürdürülebilirlik notu en az 50 olmalıdır.
- Her bir ana başlık notu en az 40 olmalıdır.
- Kategori notlarından en az 8 tanesi en az 26 olmalıdır.
Bu koşullar, firmaların sürdürülebilirlik ve ESG (Çevresel – Sosyal – Yönetişim) performanslarının belirlenmesi sonrasında kontrol edilir. Yılda 4 endeks dönemi bulunmaktadır: Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül, Ekim-Aralık.
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi çerçevesinde yılda bir defa olarak gerçekleştirilen sürdürülebilirlik değerlemesi, sürekli hale getirilerek verilerin yıl boyunca güncellenmesi sağlanmıştır.
Başlangıçta BIST 30 endeksinde yer alan şirketlerin değerlemeye alınmasıyla başlayan süreç, 2022 yılı itibariyle Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar’da işlem gören veya BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan şirketler arsından gönüllü olanların değerlenemeye alınmasıyla devam etmektedir.
Endekste yer almak isteyen firmaları bekleyen süreci daha yakından tanıyalım.
BIST Sürdürülebilirlik Değerlemesi
Kamuya açık verilerin kullanıldığı BIST Sürdürülebilirlik Endeksi değerlemesi kapsamında:
- Şirketlerin sağladığı veriler ağırlıklandırılır.
- Uyumsuzluk notu belirleme amacıyla şirketlerin ilgili konulardaki negatif gelişmeleri izlenir.
- Çevresel, sosyal ve Yönetişim (ESG) alandaki notları ve uyumsuzluk notu ile Genel Sürdürülebilirlik Notu hesaplanır.
Sürdürülebilirlik değerleme sürecinde şirketlerin; çevresel, sosyal ve yönetişim alanlarındaki performansları göz önünde bulundurulur. ESG olarak da ifade edilen çevresel, sosyal ve yönetişim kriterleri kapsamında şirketlerin karşılaştırılabilir bir şekilde performansları belirlenir. Bu sayede, ESG skoru verilen bu şirketler, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alabilme şansı yakalamaktadır.
ESG kriterlerine önem veren firmalar, sürdürülebilirlik alanındaki küresel dönüşüme de uyum sağlamaktadır. Bu bağlamda; küresel ve yerel boyuttaki düzenlemelere uyum, iklim odaklı risklerin yönetimi ve paydaş beklentilerinin karşılanması gibi birçok alanda iyileştirme sağlanmaktadır.
Markalarını geleceğe taşımak isteyen firmaların önem verdiği ESG skorunun BIST Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamında nasıl hesaplandığına göz atalım.
ESG Skoru Hangi Kriterlere Göre Hesaplanır?
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamındaki ESG skoru hesaplamalarında en genel anlamıyla bu skora ismini veren çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim alanlarındaki kriterler kullanılır. Bu 3 ana başlık, çeşitli alt başlıklara ayrılmaktadır. Bu sayede, sürdürülebilirlik alanındaki performans kapsamlı bir şekilde hesaplanabilmektedir.
Endeks kapsamında, ESG alanındaki performans hesaplamalarına ek olarak, şirketlerin ilgili konulardaki negatif gelişmeleri de takip edilmektedir. Hesaplanan uyumsuzluk notu sayesinde ESG skorunun şirket ile ilgili olan olumsuz gelişmeleri de yansıtması sağlanmaktadır.
Şirketlerin kurumsal sürdürülebilirlik alanındaki performanslarını belirleyen temel kriterlerin daha iyi anlaşılabilmesi için ESG skoru hesaplamalarında kullanılan kriterleri ve alt başlıkları listeledik.
ESG alanındaki performansın belirlenmesinde kullanılan 3 ana başlık ve 10 alt kategori:
1. Çevresel Kriterler
Şirketlerin çevresel performansı ve iklim odaklı riskleri nasıl yönettiği bu kriterler çerçevesinde değerlendirilmektedir.
- Kaynak Kullanımı
- Sera Gazı Emisyonları
- İnovasyon
2. Sosyal Kriterler
Sosyal kriterler, firmaların paydaşlarıyla olan etkileşimine odaklanmakta ve sosyal alandaki etkilerin belirlenmesini sağlamaktadır.
- Çalışanlarla İlişkiler
- İnsan Hakları
- Topluluk Etkisi
- Ürün/Servis Sorumluluğu
3. Kurumsal Yönetim Kriterleri
Yönetişim kriterleri de olarak bilinen kurumsal yönetim kriterleri, şirketlerin yönetim alanındaki faaliyetlerini ve karar alma süreçlerini ifade eder.
- Yönetim Yapısı
- Paydaşlarla İletişim
- Kurumsal Sosyal Sorumluluk (CSR)
Unutmamak gerekir ki, şirketlerin ESG skoru hesaplamaları hangi başlık ve kriterlerin dikkate alındığına göre farklılık göstermektedir. Bu sebep doğrultusunda, ilgili hesaplamalardaki metodolojilerin şeffaf olması gerekmektedir.
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde Yer Almanın Faydaları
Şirketler BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alarak birçok fayda elde etmektedir. Bu endekste yer almak için gereken ESG alanındaki yüksek performans, başlı başına önemli bir avantaj olarak sayılabilir. Bu alanda rakiplerinden önde olan firmalar, faaliyetlerinin devamlılığını sağlayan ve değer yaratmalarına olanak veren politikalar geliştirmektedir.
Kısaca, endekste yer almanın doğrudan avantajlarına ek olarak yüksek ESG skorunun getirdiği dolaylı avantajlar da vardır. Tüm bu avantajları listelediğimizde, iklim odaklı değişen ticaret dünyasında öne çıkabilmek için gerekli olan özellikler de ortaya çıkmaktadır.
Sürdürülebilirlik endeksinde yer almanın şirketlere sağladığı avantajlar:
- Rekabet Avantajı
- Yatırım Alma Fırsatı
- Karşılaştırılabilirlik
- Risk Yönetimi
- Görünürlük
- Marka İtibarı
- Yatırımcı İletişimi
Semtrio, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer almak isteyen firmaların sürdürülebilirlik değerleme sonuçlarını iyileştirmelerini sağlamaktadır.