LEED Nedir?
LEED, yani “Leadership in Energy and Environmental Design”, dünyada ve aynı zamanda Türkiye’de en çok tercih edilen yeşil bina sertifikasyon sistemlerinin başında gelmektedir. Türkçe’ye “Enerji ve Çevre Dostu Tasarımlarda İlerleme” olarak çevrilmiştir. Binaların yapılarını çevre dostu seviyelerine göre değerlendiren sistem; enerji kullanımı, çevreye etkisi, içinde bulunan insanların konforu gibi kriterlere dayanarak binaları derecelendirir ve sertifikalandırır.
LEED Sertifikası Nedir?
LEED Sertifikası, USGBC (United States Green Building Council), yani Amerikan Yeşil Binalar Konseyi tarafından geliştirilmiş, yeşil binaları derecelendiren bir sistemdir. Sertifikanın amacı, bina ve kent ölçeğinde çevreye duyarlı tasarım, uygulama ve işletme standartlarını geliştirmek ve yaymaktır.
Bu standartlara göre, yapıların tasarım aşamasından kullanımına kadar ekonomik olarak daha tasarruflu, çevreye minimum oranda zarar veren ve sürdürülebilir kaynaklar kullanacak şekilde geliştirilmesi için danışmanlıklar da verilmektedir. Standartlar çerçevesinde, klasik ve geleneksel binalara kıyasla enerji verimliliği ve su tasarrufu yüksek, sağlıklı ve yüksek performanslı binaların yaygınlaştırılması hedeflenir. Gönüllülük ve mutabakat esaslarına dayalıdır.
LEED Sertifika Seviyeleri Nelerdir?
LEED Sertifikası, USCBC tarafından geliştirilen kıstaslara göre binaları değerlendirir ve puanlandırır. Binalar; enerji verimliliği, kaynak kullanımı, karbon salınımı gibi ölçümlere göre puanlar kazanır. Sertifika alabilmek için asgari şartları ve zorunlu ön koşulları sağlayan binalar, minimum 40 puan kazandıkları takdirde Yalın Sertifika (LEED Certified) almaya hak kazanırlar. Bu en düşük sertifika seviyesidir ve LEED Sertifika olarak da adlandırılır. Puanlar arttıkça sertifika seviyesi gümüş, altın ve platin olarak yükselir. Alınabilecek maksimum puan ise 110’dur.
LEED Sertifikaları için puan aralıkları ve seviyeleri aşağıdaki gibidir:
- LEED Sertifika (LEED Certified) 40-49 puan,
- LEED Gümüş (LEED Silver) 50-59 puan,
- LEED Altın (LEED Gold) 60-79 ve
- LEED Platin (LEED Platinum) 80-110 puan
LEED Sertifikası Nasıl Alınır? Ve Sertifikasyon Görev Sisteminde Kimler Bulunur?
LEED Sertifikası başvuru üzerine USGBC tarafından verilir, binaların alacakları puanların değerlendirmeleri ise akredite kuruluşlarca gerçekleştirilir.
Yeşil bina sektöründe çalışan kuruluşlar içinden; USGBC’ye çeşitli başvuru ücretlerinin ödenmesi, eğitimler alınması ve gerekli sınavlardan geçilmesi sonucunda Yeşil Bina Uzmanları olunabilmektedir.
Yeşil Bina Uzmanlarına, LEED AP’ler (Accredited Professional – Akredite Uzmanlar) denilir.
AP’ler, LEED Sertifikasyonu için başvurulan binaların LEED Danışmanlığını yaparlar. Danışmanlar binaların, Yeşil Bina Sertifikası elde edebilmek için gerekli ön koşulları sağlayıp sağlamadıklarına bakarlar, puanlandırma kriterlerini değerlendirirler ve kriterleri sağlayabilmek için izlenebilecek stratejileri belirtirler.
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİN
LEED Versiyonları
LEED sertifikasyonu kapsamlı ve esnek bir uygulamadır ve zaman içinde iyileştirilip güçlendirilmiştir.
1998’den beri verilen sertifikanın değerlendirme alanı daha çok kullanıcıya hitap edecek ve yeşil bina teknolojilerini daha doğru temsil edecek şekilde geliştirilmiştir. 98’deki LEED New Construction (NC) v1.0 isimli pilot versiyonun ardından 2005’te LEED NC v2.0 & LEED NC v2.2 2005 ve LEED 2009 (önceki ismiyle LEED v3) geliştirilmiştir.
En güncel versiyon ise LEED v4’tür ve Ekim, 2016’dan beri başvurulan yapılar için bu versiyonun kullanılması gerekir.
2016 versiyonunun değerlendirdiği başlıklar ise şu şekilde: Sürdürülebilir Araziler, Su Verimliliği, Enerji ve Atmosfer, Malzeme ve Kaynaklar, Yerleşim ve Ulaşım, İç Mekan Kalitesi, İnovasyon ve son olarak Bölgesel Öncelik Kredileri.
Binalar ve yapılar, bu başlıklar altında değerlendirmelere tabi tutulur ve sertifikalar için toplamaları gereken puanları bu çalışmalar sonucunda alırlar. Her başlığın verebileceği maksimum bir puan değeri bulunur, tüm puanların toplamı ise binanın hak ettiği sertifika derecesini belirler.
LEED Sertifikasının Değerlendirme Kategorileri
Yukarıda bahsettiğimiz gibi LEED, sertifika derecelerini belirleyecek puanlamaları, yapıların yeşil bina uygunluğuna bakılan kategoriler altından verir.
2016 yılından beri uygulanan en güncel LEED versiyonuna göre değerlendirme başlıkları ve verdikleri maksimum puanlar şu şekildedir:
1.Sürdürülebilir Araziler (Sustainable Sites) – 10 Puan
Sürdürülebilir araziler, yeşil bina projelerinin temel başlıklarından biridir.
Bu başlık altında değerlendirilen inşaat kaynaklı kirliliği azaltma ve toprak erozyonunun engellenmesi LEED Sertifikası Ön Koşuludur. Diğer amaçlar ise; tasarım öncesi mevcut arazi ve bina kullanımının değerlendirilmesi, doğal alanların korunması, yenilenmesi ve artırılması, karbon salımının azaltılması, biriken yağmur suyunu kaliteli şekilde ekosisteme yeniden kazandırmak, ısı adası etkisi ve ışık kirliliğinin azaltılmasıdır.
2.Su Verimliliği (Water Efficiency) – 11 Puan
Su kullanımı, günümüz çevre ve sürdürülebilirlik konularının temel taşlarından biridir. Kullanım suyu miktarını azaltmak ve atık suları geri dönüşüm sayesinde doğaya tekrar kazandırmak bu kategorinin odaklandığı alanlardır. LEED Sertifikasyonu çalışmaları ile alternatif su kaynaklarını kullanmak, arıtma tekniklerinin artırılması, binada ve sulamada su tüketiminin azaltılması ve bu konular için verimli stratejilerin geliştirilmesi hedeflenir.
2016 versiyonuna toplam bina suyu kullanımını değerlendirmesi de eklenmiştir.
3.Enerji ve Atmosfer (Energy and Atmosphere) – 33 Puan
LEED Sertifikası sürecinin en kritik ve değerli kategorisidir. Nedeni ise doğal enerji kaynakları kullanımı sonucunda atmosfere yayılan sera gazlarının küresel ısınma ve doğal dengenin bozulmasına sebep olmasıdır.
Yeşil binalar, ileri teknoloji stratejileri ile enerji tüketimlerini kontrol altında tutmalıdır. Kategoride; binaların ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin enerji verimliliğini desteklemesi, inşaat sırasında kullanılan malzemelerin enerji tüketimini optimize edecek şekilde seçilmesi gibi hedefler bulunur.
4.Malzeme ve Kaynaklar (Materials and Resources) – 13 Puan
Bu kategoride puan alabilmek için; yapı malzemelerinin hammadde temini ve kullanımı sırasında çevreye minimum oranda zarara verilmesi ve mümkün olduğunca az miktarda kaynak kullanılması gerekir. Ayrıca kullanılan malzemeler bir binada ömürlerini tamamladıklarında başka bir alanda değerlendirilebilir olmalıdır.
Başlıktaki ana hedefler; ham madde ve kaynak kullanımını azaltmak, atık miktarını düşürmek ve geri dönüşümü artırmaktır.
2016 versiyonunda kullanılan malzemelerin insan sağlığı ve doğaya etkisine daha fazla önem verilmiştir.
5.İç Ortam Kalitesi (Indoor Enviromental Quality) – 16 Puan
İç çevre kalitesi ve iç mekan kalitesi olarak da adlandırılan başlıkta, çevre dostu binalar içinde zaman geçirecek olan insanların binayı deneyimleme kalitesini artırmak hedeflenmiştir.
Kategoriden puan toplayabilmek için; iç ortamdaki yaşam standardını artırmak, sağlıklı malzemeler kullanmak, insanların sosyal hayatlarına katkı sağlayacak yapılandırmalara yönlenmek, kirliliği ve kirliliği artırıcı etkenleri azaltmak, radyoaktif cihazların kullanımını azaltmak, temiz hava ve kalitesini kontrol altında tutmak gibi kriterler vardır.
6.İnovasyon (Innovation) – 6 Puan
Bu başlıktaki amaçlar; bina tasarımları, yapımı ve deneyimleri sırasında inovasyon ve sertifikalandırmanın teşvik edilmesidir. Ayrıca bina tasarımı, yapımı ve kullanımı süreçleri boyunca çevre dostu performans uygulamalarının desteklenmesi de değerlendirmeye tabi tutulur.
7.Bölgesel Öncelik Kredileri (Regional Priority) – 4 Puan
Binanın bulunduğu bölgeye göre, USGBC tarafından belirlenmiş alt başlıklar altında alınabilecek puanlardır.
8.Yerleşim ve Ulaşım (Location and Transport) – 16 Puan
Yerleşim (Konum) ve ulaşım kategorisi, LEED sertifikasyon sisteminin 4. versiyonunda eklenen bir başlıktır.
Bu kategoriden puan alabilmek için; binada bulunan kişilerin ulaşım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının, yani karbon ayak izlerinin azaltılması, binanın doğal kaynaklar üzerine ve mümkünse yakınlarına inşa edilmemesi, sosyal yaşam alanlarına yakın olması, sahip olduğu yeşil alanlar gibi konular değerlendirilir.