Temiz enerji, yenilenebilir ve sıfır emisyon üreten kaynaklardan elde edilen ve kullanıldığında atmosferi kirletmeyen çevre dostu enerji türüdür. Aynı zamanda, enerji verimliliği sonucu tasarruf edilen enerjiye de verilen addır.
Güneş enerjisi, biyokütle enerjisi, jeotermal enerji, hidroelektrik, rüzgâr enerjisi ve hidrojen enerjisini temiz enerji kaynaklarına örnek olarak verebiliriz. Temiz enerji kaynaklarının en büyük özelliği çevreye yönelik olumsuz etkilerinin olmamasıdır.
Temiz enerji ve yenilenebilir enerji kavramları sıklıkla eş anlamlı olarak kullanılmalarına rağmen aralarında bir fark bulunmaktadır. Tüm yenilenebilir enerji projelerini “temiz” olarak tanımlamak mümkün değildir. Örneğin, hidroelektrik santrallerinin kurulması için bölgedeki ağaçların kesilmesi ve inşaat faaliyetleri çevrede geri dönülemez tahribata yol açabilir.
Son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte projelerin maliyetlerinin azalması dünyadaki temiz enerji kullanımı da artırmıştır.
Dünya’da Temiz Enerji
Dünya’daki enerji talebinin büyük çoğunluğu günümüzde petrol ve kömür gibi fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Gittikçe derinleşen iklim krizinin önüne geçmek için temiz enerji kaynakları kritik bir öneme sahiptir.
İklim krizi ile mücadele kapsamında iklim hedeflerini gerçekleştirmek isteyen ülkeler temiz enerji projelerine ve teknolojilerine olan yatırımlarını artırıyorlar. Temiz enerji kullanımı, küresel ısınmanın en büyük nedenlerinden olan atmosferdeki karbon miktarını azaltarak çevreye önemli bir katkı sağlamaktadır.
Türkiye’de Temiz Enerji
Türkiye coğrafi konumu itibarıyla temiz enerji bakımından oldukça zengin bir ülkedir. Üç tarafının denizlerle çevrili olması, yıllık güneşli gün sayısının oldukça fazla olması ve zengin temiz enerji kaynakları ile büyük bir potansiyele sahiptir.
Akdeniz bölgesi ve Ege’nin bazı kısımları güneş enerjisinden yüksek verim almak için elverişlidir. Rüzgâr enerjisi üretimi için ise Trakya ve Ege bölgeleri ilk sırada yer almaktadır. Denizli, Afyon ve Çanakkale ve çevresinde geniş jeotermal enerji rezervleri bulunmaktadır.
Türkiye, toplam enerji ihtiyacını karşılayacak yeterli fosil kaynaklara sahip olmadığından temiz enerji potansiyelini iyi değerlendirerek enerjide dışa bağımlılığı önemli ölçüde azaltabilir.
Temiz Enerji Kaynakları Nelerdir?
Temiz enerji, karbondioksit ve metan gibi sera gazı emisyonlarının salımına yol açmayan ve çevreye zararlı etkileri olmayan kaynaklardan elde edilir.
Güneş Enerjisi
Güneş enerjisi projeleri güneşten gelen ışığı ve ısıyı elektrik enerjisine dönüştürür. Güneş panelleri evlerin, iş yerlerinin veya bir bölgenin enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılabilir. Türkiye gibi yıllık güneşli gün sayısı fazla olan ülkeler için önemli bir temiz enerji kaynağıdır.
Rüzgâr Enerjisi
Rüzgâr enerjisi, havadaki basınç değişikliği kaynaklı hareket enerjisinin rüzgâr türbinlerini döndürmesi sonucu elektriğe dönüştürülmesidir. Rüzgâr santralleri diğer temiz enerji projelerine kıyasla daha az yer kaplar ve mevsim, gün ışığı ve yağış gibi değişkenlerden etkilenmez.
Jeotermal Enerji
Jeotermal enerji, yer kabuğunun derinliklerindeki ısı, sıcak su ve buhardan elde edilen termal enerjidir. Elektrik ve ısı üretimi için kullanılabilir bir kaynak olan jeotermal enerji ucuz, yenilenebilir ve çevre dostudur.
Hidrojen Enerjisi
Hidrojen enerjisi, hidrojen gazının işlenmesi ile elde edilen enerji kaynağıdır. Sürdürülebilir ve temiz bir enerji kaynağı olan hidrojen yakıt pillerinde kullanılır.
Biyokütle Enerjisi
Biyokütle enerjisi; tarım atıkları ve hayvansal atıklar gibi organik maddelerden elde edilen enerjidir. Güneş ve rüzgâr gibi kesintili olarak değil, sürekli enerji sağlama potansiyeline sahiptir.
Temiz Enerji Nerelerde Kullanılır?
Temiz enerji son yıllarda dünyada daha da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şirketlerin ve ülkelerin düşük karbonlu bir dünya için iklim hedefleri belirlemesi ve yeşil dönüşüme katılmak istemeleri temiz enerji projelerine yapılan yatırımlarda artışa neden olmuştur.
Temiz Enerji Kaynaklarının Kullanım Alanları
Temiz enerji, elektrik üretiminden, ısınmaya, aydınlatmadan, soğutma işlemlerine kadar birçok farklı amaç için kullanılabilir. Güneş panelleri, güneş ışığını elektriğe dönüştürerek binaların ısıtılması ve aydınlatılmasını mümkün kılıyor. Ayrıca, pillerin şarj edilmesi ve güneş enerjisi ile çalışan ulaşım araçlarına güç sağlanması için de kullanılır.
Temiz enerji hem hanelerin hem de işletmelerin ısıtma, soğutma ve elektrik kullanımı gerektiren işlemlerdeki enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılabilir.
Temiz Enerji Neden Önemlidir?
Dünya nüfusu arttıkça enerji kullanımına olan talep de artmaktadır. Fosil yakıtların yenilenemez ve sınırlı kaynaklar olduğu göz önünde bulundurulduğunda, temiz enerji kaynakları sahip olduğu avantajlar ile öne çıkmaktadır. Dünyada enerji sürdürülebilirliğinin sağlanması için en ideal çözüm temiz enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılmasıdır.
Temiz enerji hem çevresel hem de ekonomik birçok fayda sağlamaktadır. Gün geçtikçe derinleşen iklim krizi sorunu ile mücadelede en etkili yollardan biri tüm dünyada fosil yakıtlara olan bağlılığın sona erdirilmesi ve temiz enerji kullanımının yaygınlaştırılmasıdır. Karbonsuz geleceğin bir parçası olmayı hedefleyen işletmeler ve ülkeler temiz enerji kapasitelerini artırarak bu doğrultuda önemli yatırımlar yapmaya devam ediyorlar.
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın 7’nci Amacı “Erişilebilir ve Temiz Enerji” dünya genelinde temiz enerji kullanımının teşvik edilmesi ve altyapıların genişletilmesini hedeflemektedir. Temiz enerji yatırımları, fosil yakıtlara bağlı küresel ekonomi ve ticaret sisteminin kökten değişimini sağlayabilir.
Fosil yakıt kaynaklı elektrik üretimi karbon salımının en büyük nedenlerinden biridir. Bu doğrultuda, temiz enerjinin dünyanın enerji talebini karşılamak üzere ana kaynak olarak kullanılmaya başlanması iklim krizine karşı atılmış çok önemli bir adım olacaktır.
Çevresel faydalarının yanı sıra, temiz enerji teknolojilerinin enerji kullanımı kaynaklı faturaları azaltabileceği, yeni iş imkanları yaratabileceği ve sürdürülebilir bir finans dönüşümünü destekleyebileceği öngörülüyor. Bu açıdan, tüm avantajları ile birlikte değerlendirildiğinde, temiz enerji kaynaklı bir enerji sistemine geçiş yapılması 2030 ve 2050 iklim hedeflerinin gerçekleştirilmesi için önem taşımaktadır.
Temiz Enerji’nin Avantajları Nelerdir?
Temiz enerji, fosil yakıtlara kıyasla birçok avantaja sahiptir.
Temiz enerjinin avantajları:
- Sınırsız kapasiteye sahiptir.
- Karbon salımı sıfırdır.
- Hava kirliliğine yol açmaz.
- Uygun maliyetli bir seçenektir.
- Fosil yakıtlara olan bağlılığı azaltır.
- İnsan sağlığına zararlı değildir.
- Doğal dengenin korunmasına destek olur.
- Sera gazı etkisini azaltır.
- Sürdürülebilir kalkınmayı destekler.
Temiz Enerji’nin Dezavantajları Nelerdir?
Temiz enerjinin gezegenimizin sürdürülebilirliği için birçok avantajı olmakla birlikte bazı projelerin dezavantajları da bulunmaktadır.
Temiz enerjinin dezavantajları:
- Sınırlı depolama kapasitesine sahiptir.
- Coğrafi ve iklimsel sınırlamalara tabidir.
- Mevsim ve hava durumu kaynaklı enerji kesintileri olabilir.
- Bazı projelerin kurulumu yüksek maliyetlidir.